WIĘCEJ NIŻ MOGŁY ZOBACZYĆ OCZY

Zdarzenia, na które patrzymy mają nieraz znacznie głębsze znaczenie niż tylko takie, jakie widzą oczy. Nie każdy jednak potrafi oglądać rzeczywistość w ten sposób. Nieraz potrzeba długich lat, by wykształcić w sobie ten szczególny, duchowy rodzaj skupienia uwagi. Niewątpliwie wiekowa Daisy, zarówno z racji lat, jak i nabytych doświadczeń, patrzyła na swoje życie z odpowiedniej perspektywy. Przesuwając w pamięci poszczególne fazy swojej przeszłości, księżna miała okazję oceniać je zupełnie inaczej niż wtedy, gdy była młoda, żadna wrażeń i beztroska.

Z takiego punktu widzenia opisywany jest w trzecim tomie książki „Daisy. Błękitna tożsamość”, bal maskowy na Zamku Książ, o którym w Pamiętnikach księżna wspomina pod datą 19 września 1896 roku. Mam nadzieję, że fragment literackiej wersji tego zdarzenia przypadnie Państwu do gustu i z przyjemnością sięgniecie po książkę.

(Polecam dwa pierwsze tomy: https://ravicz.pl/index.php)

 

Doskonale pamiętam ów dzień! Już od samego rana na ustach wszystkich: gości, domowników i służby krążyły dwa słowa – bal maskowy! Jego pomysł zrodził się z niczego, ot tak, zupełnie spontanicznie. Perspektywa zabawy gwałtownie jednak rozpaliła wyobraźnię obecnym na Zamku. Ktoś zaproponował nawet, żeby mężczyźni przebrali się za kobiety, a kobiety za mężczyzn – jak to czyniono na dworach dawnych carów rosyjskich. Ale nie dla wszystkich ów pomysł wydał się stosowny i ostatecznie upadł. Zamiast przebieranki zaczęła się wielka improwizacja strojów. Udawanie kogoś, kim się nie jest, nie od dziś uchodzi za jedną z najbardziej podniecających rozrywek. Anonimowość daje okazję, by posmakować wolności, ale tej królewskiej wolności – gdy nie trzeba ponosić odpowiedzialności za to, co się robi.

Ów szczegół w pewnym sensie czynił z maskarady alegoryczny obraz życia. W istocie była ona zabawą lub – jak kto woli – grą w to, co ludzie robią każdego dnia, w ukrywanie prawdy! Czyż nasze istnienie nie przypomina imponującego balu przebierańców? Każdy próbuje w nim odegrać jakąś rolę. Twarze to jedynie maski; ukrywają się pod nimi zupełnie inne oblicza – podobnie, jak pod warstwami aksamitów i koronek chowają się monstra, które, gdyby ktoś miał wgląd w ich dusze, wzdrygnąłby się z przerażeniem. Wytworny strój i białe rękawiczki jeszcze z nikogo nie uczyniły kogoś lepszego niż jest.

W tak zwanym „towarzystwie” dzielono ludzi na dobrze urodzonych i tych, którzy są pozbawieni manier. Twierdzono przy tym, że ci pierwsi nawet nie muszą ich nabywać, posiedli je z samego faktu odpowiedniego urodzenia, mieli je we krwi. Znajomość etykiety miała być rzekomo dowodem poświadczającym jakość człowieka. W istocie była tylko jedną z masek. Służyła czemuś dokładnie odwrotnemu – ukrywaniu, że danej osobie brakuje prawdziwych cnót. Grzeczne formułki salonowe wymyślono po to, by zamaskować prawdziwe oblicza tych, którzy etykietą usiłowali zastępować etykę, jedni przed drugimi udając takich, za jakich chcieliby uchodzić, lecz jakimi nigdy nie byli i pewnie nie będą.

Niejednokrotnie oficjalny wizerunek człowieka niewiele miał wspólnego z jego prawdziwą twarzą. Rola szacownego ojca rodziny lub kochającego męża, była nierzadko jedynie przybranym strojem tego czy owego rozpustnika, który utrzymywał liczne kochanki i wdawał się w coraz to nowsze miłostki. Pięknie zwane z francuska menages a trois, czyli „trójkąty małżeńskie”, nie należały do rzadkości wśród arystokratów. „Świat to zgraja oszustów” – mawiano pokątnie. „Gdyby każde dziecko przychodzące na świat umiało wymówić imię swego prawdziwego ojca” – słyszało się tu i ówdzie – „większość mężczyzn przeżyłaby wstrząs”.

     Nie, nie piszę tego, by się wybielać. Patrząc z perspektywy lat wiem, że byłam córą swojej epoki i klasy społecznej. Dla wygody ulegałam wszechobecnemu duchowi. Brałam udział w tej samej maskaradzie, co inni. Zakłamywanie rzeczywistości wydawało mi się czymś tak mało istotnym, jak błąd gramatyczny w mowie. Musiało upłynąć sporo lat, zanim zdałam sobie sprawę, że ten błąd jest błędem stylistycznym życia. Dziś patrzę na ludzi zupełnie inaczej – tak, jakbym oglądała pantomimę. Mniej słucham tego, co mówią, a więcej przypatruję się temu, co robią i wedle tego szacuję ich wartość”.

 

 

OD AUTORA: